Περί Χάρτου ΙΙΙ:
Τα βασικά για το δίπλωμα των χαρτιών

Διπλώνοντας το Χαρτί
Σύντομη περιγραφή της διαδικασίας διπλώματος

Διπλωμένο χαρτί σε Βαρκάκι Με την εργασία του διπλώματος (folding) μετατρέπουμε ένα επίπεδο τυπωμένο φύλλο χαρτιού σε φυλλάδιο, τετρασέλιδο (2-πτυχο, ένα δίπλωμα), εξασέλιδη μπροσούρα (3-πτυχο, 2 διπλώματα) και πολλές άλλες εφαρμογές. Τα λεπτά χαρτιά, συνήθως ως τα 170 gsm, μπορούν απλά να διπλωθούν με μια διπλωτική μηχανή. Στα βαρύτερα απαιτείται πίκμανση (crease) πριν το δίπλωμα αφενός για να μην "σπάει" το χαρτί στη ράχη και αφετέρου για να μπορούν να διπλωθούν είτε με μηχανή είτε στο χέρι.

Τρόποι διπλώματος του Χαρτιού
Με ποιό τρόπο διπλώνουν τα χαρτιά;

Υπάρχουν πολλοί τρόποι να διπλωθεί ένα φύλλο χαρτί. Η διαφοροποίηση έγκειται σε παράλληλα και κάθετα διπλώματα ως προς την κίνηση -τροφοδοσία- του χαρτιού.

Παράλληλο Δίπλωμα

Η τεχνική με τα παράλληλα διπλώματα (τρίπτυχο, τετράπτυχο, σαλίγκαρος, Παράθυρο κ.λ.π.) χρησιμοποιείται κυρίως για την παραγωγή φυλλαδίων και διαφημιστικού υλικού. Ένα παράλληλο δίπλωμα, γίνεται πάντα, παράλληλα σε σχέση με το προηγούμενο δίπλωμα.

Κάθετο Δίπλωμα

Τα κάθετα διπλώματα χρησιμοποιούνται κυρίως στην βιβλιοδεσία. Ένα κάθετο δίπλωμα, γίνεται πάντα, σε γωνία 90 μοιρών σε σχέση με το προηγούμενο δίπλωμα. Έτσι μπορούμε με 3 κάθετα διπλώματα να δημιουργήσουμε ένα δεκαεξασέλιδο.

Συνδυασμένο Δίπλωμα

Οι δύο παραπάνω τρόποι, μπορούν σε συνδυασμό, να μας δώσουν πάρα πολλές εφαρμογές. Η ταυτόχρονη χρήση και των δύο τρόπων διπλώματος, λέγεται, συνδυασμένο ή μικτό δίπλωμα.

Mηχανισμοί διπλώματος του Χαρτιού

Οι "Mηχανισμοί" που διπλώνουν το χαρτί είναι δύο: Η "Τσέπη" και το "Μαχαίρι". Αυτοί λειτουργούν, ως εξής:

Ι. Τσέπη (Buckle)

Το σύστημα διπλώματος "Τσέπη" αποτελείται από 3 διπλωτικούς κύλινδρους και μια τσέπη με ένα ρυθμιζόμενο σημείο τερματισμού του χαρτιού. Το χαρτί προωθείται μέσα στην τσέπη και εφόσον σταματήσει στο επιθυμητό σημείο τερματισμού, οι διπλωτικοί κύλινδροι εξακολουθούν να το προωθούν. Από τη στιγμή που δεν μπορεί να πάει πιό μπροστά, υποχρεώνεται να δημιουργήσει μια "μπούκλα" για να πάει προς τα κάτω. Εκεί πιάνεται από τα διπλωτικά κύλινδρα και προωθείται πλέον, διπλωμένο.
folding_Buckle

ΙΙ. Μαχαίρι (Knife ή Sword)

Το σύστημα διπλώματος "Μαχαίρι" αποτελείται από 2 διπλωτικούς κύλινδρους και μια λάμα (μαχαίρι) κατά μήκος των κυλίνδρων. Το χαρτί προωθείται επίπεδο πάνω από τους διπλωτικούς κυλίνδρους και μόλις σταματήσει στο επιθυμητό σημείο τερματισμού, το μαχαίρι κατεβαίνει και αναγκάζει το χαρτί να μπει ανάμεσα στους κυλίνδρους, οι οποίοι το προωθούν στην εξαγωγή ή στο επόμενο διπλωτικό σύστημα.
folding_Knife

Διπλωτικές Μηχανές
Ποιοί είναι οι πιό διαδεδομένοι τύποι

Διπλωτική Μηχανή MBO Είναι γνωστό (;) στους περισσότερους, πως ένα φύλλο χαρτί, μπορεί να διπλωθεί στην Μέση, μέχρι το πολύ 7-8 φορές. Θεωρητικά, αν μπορούσαμε να διπλώνουμε στη μέση ένα φύλλο χαρτί (έχοντας τα κατάλληλα εργαλεία), τότε στο 23ο δίπλωμα, αυτό θα είχε πάχος ένα χιλιόμετρο. Στο 53ο δίπλωμα, το πάχος του θα ήταν από τη γη έως τον Ήλιο. Και στο 103ο δίπλωμα, το πάχος θα ήταν όσο το γνωστό σύμπαν! Για όσους γνωρίζουν από εκθετική αύξηση, αυτό είναι απόλυτα κατανοητό.
Στις Γραφικές τέχνες, υπάρχουν διπλωτικές μηχανές που χρησιμοποιούν αρθρωτά συστήματα από πολλές διαδοχικές τσέπες και μαχαίρια. Αυτές χαρακτηρίζονται αφενός από το μέγεθος του χαρτιού που μπορούν να διπλώσουν και από τον αριθμό των μηχανισμών (τσέπες και μαχαίρια) που διαθέτουν. Ο πιό απλός τύπος έχει μέγεθος Α4 ή Α3 και αποτελείται από δύο τσέπες. Με δύο τσέπες μπορούμε να διπλώσουμε ένα δίπτυχο ή ένα τρίπτυχο. Στη συνέχεια, διαφορορποιούνται ως προς το μέγεθος του χαρτιού σε π.χ. 35Χ50 εκ. 50Χ70 εκ. κ.ο.κ. Αντίστοιχα, διαφοροποιούνται και οι μηχανισμοί διπλώματος. Έτσι μια μηχανή μπορεί να έχει 2, 4 ή 6 τσέπες. Στη συνέχεια μπορεί να προστεθεί ένας σταθμός ακόμη με μηχανισμούς τσέπης ή μαχαιριών κ.ο.κ. Κατ' αυτόν τον τρόπο έχουμε συστήματα με π.χ. πρώτος σταθμός με έξι τσέπες, δεύτερος με άλλες έξι, τρίτος με δύο τσέπες και στη συνέχεια δύο μαχαίρια. Όλες αυτές οι μονάδες, δεν διπλώνουν αφενός το χαρτί πάντα στη μέση και δεν διπλώνουν όλες μαζί ταυτόχρονα. Γίνεται ο κατάλληλος συνδυασμός, για να πετύχουμε το ζητούμενο αποτέλεσμα.
Μπορείτε να δείτε όλους τους συνδυασμούς διπλώματος στην αντίστοιχη μπροσούρα της MBO, εδώ.

Βασικοί τύποι Διπλώματος
Ποιά είναι τα πιό συνηθισμένα διπλώματα

2-πτυχο ή Μέση (Half fold)
Το δίπλωμα σε 2-πτυχο, είναι ο πιό απλός τρόπος διπλώματος. Ένα Α3 με ένα δίπλωμα θα γίνει Α4. Το Α4 επίσης με ένα δίπλωμα θα γίνει Α5 κ.ο.κ. Η συνήθης χρήση του είναι για μπροσούρες και ευχετήριες κάρτες.
Δημιουργείται με τη χρήση μιας Τσέπης.
Half_folding
3-πτυχο (Letter fold ή Tri fold)
Το δίπλωμα σε 3-πτυχο θυμίζει μια επιστολή διπλωμένη με το χέρι στα τρία για να μπει σε φάκελο. Το Α4 διπλωμένο στα 3 μας δίνει το 10Χ21. Η εσωτερική πτυχή πρέπει να είναι 2-3 χιλιοστά πιό μικρή. Η συνήθης χρήση του είναι για φυλλάδια (οδηγιών, ξενοδοχείων κ.λ.π.) και επιστολές.
Επιτυγχάνεται με τη χρήση 2 Παράλληλων Διπλωμάτων (2 Τσέπες).
tri_folding
Ζήτα (Concertina fold ή Ζ fold)
Το δίπλωμα "Ζήτα" χρησιμοποιείται για περισσότερες από μια επιστολές διπλωμένες με το χέρι για να μπει σε φάκελο. Το πλεονέκτημα του έγκειται στο ότι δεν έχει την τάση να ανοίξει και επειδή οι σελίδες αγκαλιάζονται μεταξύ τους ανοίγουν με τη σειρά. Δεν απαιτείται κάποια πλευρά να είναι μικρότερη. Η συνήθης χρήση του είναι για φυλλάδια οδηγιών, λογαριασμούς και επιστολές.
Επιτυγχάνεται με τη χρήση 2 Παράλληλων Διπλωμάτων (2 Τσέπες). Με τον ίδιο τρόπο, αλλά με άνισες πτυχές, δημιουργείται και το Engineering fold.
Ζ-folding
Πολύπτυχο ή 8σέλιδο Παράλληλο (Double Parallel fold)
Ένα όμορφο δίπλωμα για σχετικά μεγαλύτερα έντυπα. Με τη χρήση περφορέ στη μια πτυχή μπορεί να είναι ενσωματωμένο Απαντητικό Δελτίο σε μια επιστολή.
Επιτυγχάνεται με τη χρήση τριών ή περισσοτέρων Παράλληλων Διπλωμάτων (3 ή περισσότερες Τσέπες).
Two_Parallel_folding
Παράθυρο (Closed Gate fold)
Το δίπλωμα παράθυρο είναι πολύ εντυπωσιακό καθώς ο τρόπος με τον οποίο ανοίγει και το μέγεθος που αναπτύσσεται είναι, θα λέγαμε, μεγαλοπρεπής. Η χρήση του σε τελικό σχήμα Α4, μας δίνει ανάπτυγμα σχεδόν 84 εκατοστά στα οποία η διάταξη των στοιχείων και εικόνων είναι μοναδική. Απαιτείται ειδικός εξοπλισμός ή γίνεται στο χέρι.
Επιτυγχάνεται με τη χρήση τριών Παράλληλων Διπλωμάτων και ειδικού εξοπλισμού που κρατάει κλειστό το φύλλο (3 Τσέπες).
Gate-folding
Μέση & Ζήτα (Half Z-fold)
Αυτό το δίπλωμα είναι τέλειο για ενημερωτικά φυλλάδια (Newsletters).
Ένα φύλλο Α3, διπλωμένο κατά αυτό τον τρόπο, χωράει σε φάκελο 11Χ23 (C6/C5). Η εμφάνισή του, είναι πολύ κομψή και είναι εύκολα διαχειρίσιμο.
Επιτυγχάνεται με τη χρήση ενός Διπλώματος στη μέση και 2 Παράλληλα Διπλώματα (1 Τσέπη και 2 Τσέπες σε γωνία).
Half_Ζ-folding
Μέση & 3-πτυχο (Half Tri-Fold)
Όπως παραπάνω και αυτό το δίπλωμα είναι για ενημερωτικά φυλλάδια (Newsletters). Ο τρόπος με τον οποίο ξεδιπλώνει επικοινωνεί διαφορετικές ανάγκες. Και εδώ ένα φύλλο Α3, διπλωμένο κατά αυτό τον τρόπο, έχει μόνο ένα άνοιγμα και χωράει σε φάκελο 11Χ23 (C6/C5). Η εμφάνισή του, είναι πολύ κομψή και είναι εύκολα διαχειρίσιμο.
Επιτυγχάνεται με τη χρήση ενός Διπλώματος στη μέση και 2 Παράλληλα Διπλώματα (1 Τσέπη και 2 Τσέπες σε γωνία).
Half_tri-folding
Ακορντεόν (Accordion)
Αυτό είναι όμοιο με το "Ζ" άλλά έχει περισσότερες πτυχές. Τείνει να ανοίγει. Απαιτείται η κάθε πλευρά να είναι σχεδόν 1 χιλιοστό μεγαλύτερη από την προηγούμενη. Τροφοδοτείται από πίσω προς τα μπρός, έτσι το εξώφυλλο θα είναι η μεγαλύτερη πλευρά.
Επιτυγχάνεται με τη χρήση τριών ή περισσοτέρων Παράλληλων Διπλωμάτων (3 ή περισσότερες Τσέπες).
Accordion_folding
Σαλίγκαρος (Barel)
Σχετικά δημοφιλές αλλά πολλές φορές μας μπερδεύει. Το δίπλωμα Σαλίγκαρος, είναι ένα πολύπτυχο που τυλίγεται προς τα μέσα . Η κάθε πλευρά πρέπει να είναι 1-2 χιλιοστά μικρότερη από την προηγούμενη. Η ιδιαιτερότητά του έγκειται στο ότι το μύνημα δεν ανοίγει μπροστά στον αναγνώστη αλλά ξετυλίγεται σταδιακά.
Επιτυγχάνεται με τη χρήση τριών ή περισσοτέρων Παράλληλων Διπλωμάτων (3 ή περισσότερες Τσέπες).
Barel_Saligaros-folding
Ζήτα με Φάλτσο (Z Falz)
Ένα διαγώνια φάλτσο κόψιμο (οικονομικά χωρίς καλούπι) σε μια Α4 μπροσούρα, παράγει ένα ενδιαφέρον αποτέλεσμα. Ξακρίστε ελαφρώς διαγώνια, τις δύο από τις τρείς πτυχές, διπλώστε σε "Ζ" και δημιουργείστε ένα αποτέλεσμα όμοιο με το σχήμα δίπλα.
Ζ_Falze-folding
8 σέλιδο (8 page)
Ένα τυπικό δίπλωμα για βιβλιοδεσία. Οι σελίδες τυπώνωνται τέσερεις σε κάθε όψη του χαρτιού με το κατάλληλο μοντάζ. Διπλώμεται σε οκτασέλιδο για σύνθεση και ράψιμο. Γενικά μιλώντας, αυτά τα τυπογραφικά θα πρέπει να καρφιτσωθούν για να μας δώσουν ένα ανεξάρτητο φυλλάδιο.
Επιτυγχάνεται με τη χρήση δύο κάθετων διπλωμάτων (1 Τσέπη και 1 Μαχαίρι).
8page-folding
16 σέλιδο (16 page)
Κυρίως για την παραγωγή βιβλίων, η ίδια προσέγγιση με το οκτασέλιδο. Το δεκαεξασέλιδο ή τριανταδυοσέλιδο προέρχεται από μεγαλύτερα φύλλα χαρτιού.
Επιτυγχάνεται με τη χρήση τριών κάθετων διπλωμάτων (1 Τσέπη και 2 Μαχαίρια). Με την προσθήκη διπλωτικών συστημάτων (Μαχαίρι) μπορούμε να πάρουμε περισσότερες σελίδες.
16page-folding

Αυτά είναι όλα τα διπλώματα;

Ευτυχώς, όχι. Παραπάνω αναφερθήκαμε στα 12 πιό συνηθισμένα διπλώματα. Σύμφωνα με ένα εγχειρίδιο της MBO -μία εκ των κορυφαίων εταιρειών παραγωγής διπλωτικών μηχανών- υπάρχουν 62 -τουλάχιστον- διαφορετικοί τρόποι διπλώματος, με συνδυασμένο δίπλωμα τσεπών και μαχαιριών. Για όσους ενδιαφέρονται περισσότερο, εδώ θα βρείτε την πιό πλούσια συλλογή σε τρόπους διπλώματος.